SĄDOWE NABYCIE SPADKU W DRODZE USTAWY Dobry Znak nr 16 (51) 08.09.2010

Jednym ze sposobów nabycia spadku po spadkodawcy jest nabycie spadku z ustawy w Sądzie.

Niniejsze postępowanie przeprowadza się wówczas, gdy spadkodawca nie pozostawił po sobie żadnego testamentu. Należy pamiętać, że jest to postępowanie nieprocesowe i należy wnieść do Sądu stosowny wniosek na okoliczność stwierdzenia nabycia spadku po zmarłym.

W przedmiotowym wniosku winny znaleźć się istotne dla przeprowadzenia przedmiotowego postępowania informacje. Są nimi m.in. sąd rejonowy właściwy miejscowo dla ostatniego miejsca pobytu zmarłego, dzieci zmarłego, jego żona, o ile w chwili śmierci spadkodawcy zmarły nie był rozwiedziony. Jeśli spadkodawca nie pozostawił po sobie dzieci i żony, wówczas powołuje się rodzeństwo zmarłego i jego rodziców, o ile żyją. Jedna ze wskazanych osób jest wnioskodawcą – inne – uczestnikami postępowania.

Ważną kwestią jest kwestia związana z dziedziczeniem gospodarstwa rolnego. Jeśli takowego nie ma, wówczas następuje stwierdzenie nabycia spadku uproszczone wszelako. Jeśli natomiast w skład masy spadkowej wchodzi gospodarstwo rolne – wówczas postępowanie staje się bardziej złożone, opierające się na przepisach aktualnych na dzień śmierci spadkodawcy.

Należy też zwrócić uwagę na to, czy do 6 miesięcy od dnia śmierci spadkodawcy zrzekano się prawa do spadku czy też przyjęto spadek z dobrodziejstwem inwentarza. Po tym okresie stwierdzenie nabycia spadku jest przyjęciem spadku wprost, co oznacza, że mimo tego, że spadkobierca nie chce przyjąć takiego spadku, przyjmuje go razem z jego długami, o czym należy pamiętać.

Należy w przedmiotowym wniosku podać również, czy zmarły pozostawił po sobie jeszcze inne dzieci, chociażby przysposobione, które w przypadku istnienia winny być również powołane do spadku i uczestniczyć w przedmiotowym postępowaniu spadkowym.

We wniosku o stwierdzenie nabycia spadku nie jest koniecznym przedstawienie całej masy spadkowej po zmarłym. Jedynie informacja o istnieniu lub nieistnieniu gospodarstwa rolnego jest wymagalna. Czyni się tak, ponieważ postępowanie stwierdzające nabycie spadku stwierdza, ile z masy spadkowej przypada spadkobiercom w drodze dziedziczenia, a nie co jest dziedziczone, co z kolei może wydawać się niezrozumiałym dla potencjalnych spadkobierców występujących o nabycie spadku po zmarłym w postępowaniu sądowym.

Jeśli mamy kilku spadkobierców, siłą rzeczy po uprawomocnieniu się postanowienia w przedmiocie stwierdzenia nabycia spadku stają się oni współspadkobiercami odziedziczonej masy spadkowej, a co za tym idzie – stają się współwłaścicielami nabytej masy spadkowej w udziałach zasądzonych przez Sąd. Aby zatem podzielić nabytą masę spadkową między spadkobiercami, należy przeprowadzić kolejne postępowanie w sądzie mające tę kwestię na uwadze. Wówczas wymienia się wszystkie składniki masy spadkowej, czyli wszystko to, co było własnością spadkodawcy w chwili jego śmierci.

Podsumowanie

Podsumowując niniejszą kwestię, należy zauważyć, że stwierdzenie nabycia spadku w drodze ustawy w sądzie jest jedynie zasądzeniem ilości masy spadkowej przypadającej ułamkowo na każdego ze spadkobierców zgodnie z przepisami prawa spadkowego, nie wyłączając gospodarstwa rolnego, a nie poszczególnych składników wchodzących w skład masy spadkowej. Kwestię podziałową zatem rozpatruje się w innym postępowaniu sądowym, co należy mieć na uwadze.

Iwona Nasiłowska

doktorantka Instytutu Nauk Prawnych PAN